تصویرگری کتاب کودکان

معرفی تصویرگران مشهور

تصویرگریِ کتاب در ایران به قرن‌ها پیش باز می‌گردد اما تصویرگری نوین کتاب‌های کودک و نوجوان در این سرزمین عمری پنجاه‌ساله دارد. در این دوران، تلاش‌های تصویرسازان کتاب کودک از چنان گستردگی و توفیقی برخوردار بوده که در سایر رشته‌های هنری نظیرش را کمتر می‌توان یافت.

فعالیت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات فرانکلین و چند ناشر بخش خصوصی، آغازی بر تصویرسازی نوین کتابِ کودکِ ایران بود و امروز با گسترش تولید و نشر کتاب کودک، مجموعه‌ای بزرگ از هنر تصویر‌سازی شکل گرفته و بر غنای تصویرسازی دنیا نیز افزوده است.

در این سال‌ها، بزرگانی چون فرشید مثقالی، نورالدین زرین‌کلک، علی اکبر صادقی، نیکزاد نجومی، بهمن دادخواه، پرویز کلانتری و ده‌ها هنرمند دیگر، تعداد زیادی از کتب‌ ویژۀ کودک و نوجوان را مصور کرده‌اند.

بر اثر تلاش هنرمندان تصویرگر، در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، جریان تصویرگری کتاب‌ کودک با نظم و سازمان‌دهی پیش رفت. برپایی نخستین نمایشگاه تصویرگران کتاب کودک در سال 1368 نشان داد که بسیاری از تصویرگران کتاب کودک، با ذهن‌ها و نگاه‌های متفاوت و گوناگون در جهت گسترش این هنر گام برمی‌دارند.

برپایی دوبارۀ این نمایشگاه در سطح آسیایی و سپس بین‌المللی(در سال‌های 1370 و 1372)، تصویرگری کتاب‌ کودک را به جریانی مهم در صحنه‌ی نشر و هنر ایران مبدل ساخت و نگاه‌های جهانی را به‌ آن جلب کرد. برپایی نمایشگاه تصویرگران در سال‌های 1378 و 1381 ادامه یافت و سبب شد تا بسیاری از تصویرگران جوان، خلاق و نوگرا به عرصه نشر کشور وارد شوند.

در همین سال‌ها ضرورت تشکیل نهادی صنفی برای توسعه فعالیت‌های مربوط به تصویرگری کتاب کودک، به تأسیس انجمن تصویرگران کتاب کودک انجامید. این انجمن در 15 دی‌ماه 1382 با مجوز شماره 16146 از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را به‌عنوان مؤسسه‌ای حرفه‌ای، غیر انتفاعی و غیر دولتی آغاز کرد.

------------------------------------------------------------------------------

  علی اکبر صادقی

علی اکبر صادقی از ۵ سالگی کار نقاشی را آغاز نمود. دوران ابتدائی را با موفقیت به اتمام رساند ولی در دوره دبیرستان توجهش بیشتر متوجه نقاشی بود و به درسهای دیگر زیاد اهمیتی نمی‌داد. در همین دوران بود که در یک مغازه لوازم التحریر به خاطر این که وسائل نقاشی می‌فروخت، به عنوان شاگرد شروع به کار کرد. در همین دوران در فعالیت‌های نمایشی دبیرستان نیز فعال بود و کار دکور صحنه و گاهی نیز گریم بازیگران را انجام می‌داد.

در دوران دبیرستان زیر نظر آواک هایراپتیان نقاشی آبرنگ را آموخت. در سال ۱۳۳۷ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران تحصیل خود را ادامه داد. سپس در سال ۱۳۳۸ سبک ویژه‌ای را در هنر ویترای یا شیشه‌بند منقوش با حال و هوای سبک ایرانی ابداع کرد. او سال‌ها به شیوه‌های گوناگون در زمینه‌های مختلف نقاشی همچون ساختن پوستر فیلم، گرافیک تبلیغاتی، طراحی بسته‌بندی و جلد کتاب کار کرد.

علی اکبر صادقی را میتوان یکی از پیشگامان انیمیشن نوین ایران دانست او آثار فاخری در زمینه انیمیشن ساخت که بسیاری از علاقه مندان به هنر انیمیشن هنوز آثار استاد را به خاطر دارند

فیلم های استاد صادقی :

• هفت شهر ۱۳۵۰ (۱۹۷۱)
• گلباران ۱۳۵۱ (۱۹۷۲)
• من آنم که ۱۳۵۱ (۱۹۷۳)
• بی‌حجاب (۱۳۵۲)
• ملک خورشید ۱۳۵۲ (۱۹۷۵)
• رخ ۱۳۵۳ (۱۹۷۵)
• زال و سیمرغ ۱۳۵۶ (۱۹۷۷)
• ائتلاف ۱۳۸۴ (۲۰۰۵)

--------------------------------------------------------------------

فرشید مثقالی

در ۱۳ تیرماه ۱۳۲۲ در شهر اصفهان به دنیا آمد. وی که دانش‌آموختهٔ رشتهٔ نقاشی از دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران است فعالیت خود را با تصویرسازی برای مجلات مختلف آغاز کرد. آغاز کار حرفه‌ای فرشید مثقالی به همکاری با مجلهٔ «نگین» و در سال‌های ۱۳۴۳–۱۳۴۴ برمی‌گردد. کتاب‌های «کره اسب سیاه»، با تصویرگری سیاه و سفید و کتاب رنگی «خروس زری، پیرهن پری» اثر احمد شاملو از نخستین تصویرسازی‌های او به شمار می‌رود.

مثقالی در سال ۱۳۴۶ به هنرمندان «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» پیوست. تصویرگری چند کتاب کودک، که «عمو نوروز» نخستین آن‌ها به شمار می‌رفت، حاصل این دوره از همکاری این هنرمند با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است؛ دوره‌ای دو–سه ساله که تصویرگری «ماهی سیاه کوچولو» هم در آن جای می‌گیرد و جایزهٔ اول بی‌ینال «بولونیا» ایتالیا را در سال ۱۳۴۸ نصیب او کرد.

او برای مصور کردن کتاب‌های ماهی سیاه کوچولو، آرش کمانگیر، جمشید شاه و قهرمان جوایزی دریافت کرد. بخش دیگر زندگی حرفه‌ای فرشید مثقالی را باید در آمریکا پی گرفت. این بخش با اقامت در کالیفرنیا و در سال ۱۳۶۵ آغاز می‌شود و با راه‌اندازی یک استودیوی شخصی گرافیک به نام دسک‌تاپ استودیو ادامه می‌یابد.

مثقالی از روش‌های مختلفی در تصویرگری استفاده کرده‌است؛ او لیتوگرافی، کلاژ، آبرنگ و سایر ابزارهای هنری و سبک‌های متفاوت مانند سبک‌های غربی و چاپ سنگی را در آفرینش تصاویر به کار برده‌است

تصویرگری کتاب‌های «عمو نوروز»، «جمشید شاه»، «پسرک چشم آبی»، «آرش کمانگیر» «ماهی سیاه کوچولو» و «افسانهٔ آفرینش در ایران» از جمله مهم‌ترین آثار مثقالی است

کتاب‌های تایپوگرافی و مقدمه‌ای بر گرافیک دیزاین نیز کتاب‌های معروف وی در زمینهٔ گرافیک می‌باشد.

--------------------------------

شل سیلورستاین

با نام کامل شلدون آلن سیلورستاین (به انگلیسی: Sheldon Allan Silverstein) شاعر، نویسنده، کاریکاتوریست و خواننده آمریکایی در ۲۵ سپتامبر ۱۹۳۰ در شیکاگو متولد شد و در ۱۰ مه ۱۹۹۹ بر اثر حمله قلبی درگذشت.

درش ناتان و مادرش هلن نام داشت و نام خودش شلدون آنی سیلورستاین بود. او یک دختر و یک پسر داشت، دخترش شوشانا در ۱۱ سالگی از دنیا رفت و تنها پسرش ماتیو در هنگام فوت پدر ۱۲ سال داشت او هرگز نمی‌خواست که برای بچه‌ها بنویسد و با اصرار یکی از دوستانش که نویسندهٔ کودکان بود به جهان ادبیات کودک داخل شد و سبکی جدید و تک را بنیان نهاد. سیلورستاین اگرچه به عنوان شاعر و نویسندهٔ کودکان شناخته می‌شود اما آثارش بین بزرگسالان نیز بسیار دوست داشتنی است.

وی در سال ۱۹۵۰ در ارتش آمریکا به خدمت فراخوانده شد و از همان زمان کار نقاشی کارتونی را برای برخی از مجلات مثل استریپس، استارس، پاسیفیک آغاز کرد.

سیلورستاین از کودکی استعداد ذاتی خاصی در نقاشی و نوشتن داشت. خودش بعدها در جایی می‌نویسد که این دو کار نقاشی و نوشتن تنها اموری بودند که وی در آنها موفق بود. معروفترین آثار سیلورستاین آثاری است که او برای کودکان نوشته‌است؛ هرچند آثار وی در گروه سنی و مخاطب خاصی نمی‌گنجد و بسیاری از آثار او محبوبیت قابل توجهی در بین بزرگسالان دارد.

شل سیلورستاین برای مجله پلی‌بوی طراحی می‌کرد و شعر و قصه می‌نوشت.

آثار

برخی از آثار سیلورستاین که به فارسی ترجمه شده‌است:

--------------------------------------------

محمدعلی بنی‌اسدی

(زادهٔ ۱۳۳۴ در سمنان) نقاش، تصویرگر و کاریکاتوریست ایرانی است. او عضو هیأت علمی دانشکدهٔ هنرهای تجسمی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است و در رشته‌های طراحی، گرافیک، مجسمه‌سازی و انیمشین نیز فعالیت دارد. او از اعضای هیأت مؤسس (و رئیس هیئت مدیره نخستین دوره) انجمن تصویرگران کتاب کودک و نوجوان است. وی در سال ۲۰۱۲ نامزد جایزه هانس کریستیان آندرسن شد.

بنی‌اسدی هم‌اکنون علاوه بر تدریس در دانشگاه و تصویرگری کتاب، به تصویرگری در مجله‌های باران، کیهان بچه‌ها و سروش کودکان و نوجوانان نیز مشغول است. او تاکنون حدود ۸۰ کتاب ویژه کودکان و نوجوانان را تصویرسازی کرده است. بنی اسدی تا کنون بیش از ۸۰ عنوان کتاب ویژه کودکان و نوجوانان تصویرگری کرده است که از این میان می توان به کتاب های بادبادک و کلاغه، خدا با دوستان خود صمیمی ست، قصه های شیرین موش و گربه اشاره کرد.

او تصویرگری مجله هایی مانند باران، کیهان بچه‌ها و سروش کودکان و نوجوانان را انجام داده است وعضویت در هیأت علمی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران را در کارنامه فعالیت خود دارد. این هنرمند در رشته‌های طراحی، گرافیک، مجسمه‌سازی و انیمشین نیز فعالیت کرده است و در نمایشگاه ها و دوسالانه های گوناگونی که در خارج و داخل کشور برگزار شده اند جوایز بی شماری را از آن خود ساخته است.

از جمله این جوایز می توان به دیپلم افتخار نمایشگاه کاریکاتور بوردیرا ایتالیا(۱۳۶۸)، جایزه ویژه هیئت داوران نمایشگاه کاریکاتور انگلهفرانسه ،(۱۳۶۸)، تندیس هانس کریستین آندرسن از جشنواره روز جهانی کودک (۱۳۸۴)، دیپلم افتخار نخستین نمایشگاه تصویرگران کتاب کودک ایران (۱۳۶۸)، تندیس طلا و دیپلم افتخار سومین نمایشگاه دوسالانه گرافیک ایران (۱۳۷۱)، دیپلم افتخار چهارمین نمایشگاه دوسالانه گرافیک ایران (۱۳۷۳) اشاره کرد. محمدعلی بنی‌اسدی به پیشنهاد کمیته جوایز شورای کتاب کودک در سال ۱۳۸۹ به عنوان نامزد ایرانی جایزه جهانی انتخاب شد.

همچنین وی داوری مسابقات هنری و عضویت در هیئت انتخاب آثار نمایشگاه های بسیاری را بر عهده داشته است. چهارمین دوره مسابقات فرهنگی و هنری دانشجویان مراکز آموزش عالی فنی و حرفه ای در رشته های نقاشی و کاریکاتور، مسابقه کاریکاتور آسمان آبی تهران، نهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان در رشته تصویرگری، چهارمین دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران از جمله این مسابقات و برنامه های هنری هستند که بنی اسدی به عنوان داور در آنها حضور داشته است.

این هنرمند مدرک مجسمه سازی را از هنرستان کمال الملک در سال ۱۳۵۳، مدرک انیمیشن را از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۵۵، کارشناسی هنرهای تجسمی را از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران در سال ۱۳۵۹ و کارشناسی ارشد تصویرسازی را از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۰ اخذ کرده است.

---------------------------------------